Όσο καλά και αν διαχειρίζεσαι τα χρήματά σου, τα συναισθήματά σου μπορεί να σε ωθήσουν να λάβεις οικονομικές αποφάσεις που θα μπορούσαν να σου κοστίσουν.
Ξοδεύουμε με το συναίσθημα επειδή μπορεί να αισθανόμαστε βαριεστημένοι, μοναχικοί, ανήσυχοι ή ίσως επειδή γιορτάζουμε κάτι, όπως το ξεκίνημα μιας νέα δουλειάς.
Μόνο αν είσαι ρομπότ, θα μπορέσεις να βγάλεις το συναίσθημα από τις αποφάσεις σου για δαπάνες. Ωστόσο, τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν διάφορες τεχνικές που μπορείς να χρησιμοποιήσεις ώστε το συναίσθημα να μη γίνει εμπόδιο στους μακροπρόθεσμους οικονομικούς στόχους σου.
Παρακάτω, εξετάζουμε μερικά από τα συναισθήματα που μπορούν να επηρεάσουν τις αποφάσεις για αγορές, πώς να εντοπίσεις τι σε προκαλεί και μερικούς από τους τρόπους με τους οποίους μπορείς να τα διαχειριστείς.
Τα συναισθήματα που επηρεάζουν τις αποφάσεις σου για δαπάνες
Τα κύρια συναισθήματα που μπορούν να σε κάνουν να βγάλεις το πορτοφόλι σου είναι:
- Άγχος – όταν αισθανόμαστε ανήσυχοι, μια νέα αγορά είναι κάτι που μπορεί να μας βοηθήσει να αισθανθούμε σαν να έχουμε τον έλεγχο τουλάχιστον μιας πτυχής της ζωής μας, παρόλο που τελικά, μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη περισσότερο άγχος
- Ανία – η πλήξη οδηγεί συχνά σε παρορμητικές αγορές, με πολλούς από εμάς να περιηγούμαστε σε διαδικτυακά καταστήματα ή να πάμε μια βόλτα στα μαγαζιά για να διασκεδάσουμε
- Ενθουσιασμός – πρέπει να το παραδεχτούμε, τα νέα πράγματα είναι συναρπαστικά. Είτε πρόκειται για το τελευταίο smartphone ή κονσόλα ή τελευταία λέξη της μόδας, ο ενθουσιασμός μπορεί να σε ωθήσει σε παρορμητικές αγορές
- Μοναξιά – πολλοί από εμάς στρεφόμαστε στα ψώνια όταν είμαστε μοναχικοί ή λυπημένοι για να νιώσουμε το αίσθημα της χαράς
- Ο φθόνος – η ζήλια μπορεί συχνά να μας ωθήσει να ξοδεύουμε. Σε τελική ανάλυση, δεν υπάρχει τίποτα από το να βλέπεις έναν από τους συναδέλφους σου με κάτι που δεν έχεις, για να σε κάνει να το θέλεις ακόμη περισσότερο
- Ευτυχία – δεν είναι μόνο τα αρνητικά συναισθήματα που μας προκαλούν να ξοδέψουμε. Όταν είμαστε χαρούμενοι, ή γιορτάζουμε κάτι, μπορεί να ξοδεύουμε για να ανταμείψουμε τον εαυτό μας
Ο αντίκτυπος των δαπανών με βάση το συναίσθημα
Ενώ οι συναισθηματικές δαπάνες μπορεί να σε κάνουν να νιώσεις καλά βραχυπρόθεσμα, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες μπορεί να είναι εξαιρετικά σοβαρές, ειδικά αν βασίζεσαι στο δανεισμό για να χρηματοδοτήσεις αυτές τις αγορές.
Είναι λίγο σαν τη συναισθηματική διατροφή. Όλοι γνωρίζουμε ότι τα κέικ και τα πατατάκια δεν είναι καλά για εμάς, αλλά τα τρώμε ακόμα ούτως ή άλλως επειδή μπορούν να μας προσφέρουν άμεση ικανοποίηση. Όμως, το χάσιμο των κιλών που θα βάλεις αν το κάνεις τακτικά μπορεί να χρειαστεί μήνες ή και χρόνια σκληρής δουλειάς.
Με τον ίδιο τρόπο, εάν ξοδεύεις υπερβολικά συχνά επειδή τα συναισθήματά σου σε διακατέχουν, μπορεί να χρειαστεί πολύς χρόνος για να αποπληρώσεις όσα οφείλεις.
Ακόμα κι αν δεν έχεις χρησιμοποιήσει πιστωτικές κάρτες για να πληρώσεις για τις αγορές σου, εάν ξοδεύεις όλο το διαθέσιμο εισόδημα που έχεις κάθε μήνα, δεν θα μπορέσεις ποτέ να επιτύχεις όλους αυτούς τους στόχους που είναι πραγματικά σημαντικοί για σένα, όπως η αγορά κατοικίας ή ένα μακρινό ταξίδι.
Προσδιόρισε τι σου προκαλεί τη διάθεση να ξοδέψεις
Το να προσδιορίσεις τι σε προκαλεί να ξοδέψεις είναι το πρώτο βήμα για τον έλεγχο των αρνητικών σου συνηθειών.
Σκέψου τις περιόδους που έχεις ξοδέψει τους τελευταίους μήνες και τα γεγονότα που προηγήθηκαν. Για παράδειγμα, πήρες μια αύξηση στη δουλειά και στη συνέχεια ξόδεψες για να το γιορτάσεις;
Ή είδες το νέο παλτό του/της φίλου-ης σου, ζήλεψες και αποφάσισες να πας για ψώνια;
Εάν δεν μπορείς να εντοπίσεις τι σε ώθησε να ξοδέψεις στο παρελθόν, δοκίμασε να κρατήσεις ένα απλό «ημερολόγιο δαπανών». Σε αυτό θα σημειώνεις πόσα ξοδεύεις και τι, και πώς αισθανόμουν τότε.
Έχοντας αυτή τη γνώση μπορεί να σε βοηθήσει να αποφύγεις τις συναισθηματικές δαπάνες.
Πώς να ελέγξεις τις συναισθηματικές δαπάνες
Την επόμενη φορά που θα έχεις την επιθυμία να ξοδέψεις, ρώτησε τον εαυτό σου τις εξής ερωτήσεις:
- Πώς νιώθω;
- Γιατί το αγοράζω;
- Το χρειάζομαι;
- Μπορεί να περιμένει;
- Πώς θα το πληρώσω;
Η απάντηση σε αυτές τις ερωτήσεις θα σε βοηθήσει να διαπιστώσεις εάν πρέπει πραγματικά να αγοράσεις κάτι ή αν είναι απλώς μια παρόρμηση.
Αξίζει επίσης να σκεφτείς άλλους τρόπους να ανταποκριθείς στα συναισθήματά σου αντί να ξοδέψεις. Για παράδειγμα, αν αισθάνεσαι άγχος θα μπορούσες για παράδειγμα να κάνεις κάποια σωματική άσκηση αντί να πας στα μαγαζιά; Το να βγεις έξω είναι μια εξαιρετική ανακούφιση από το άγχος και θα σε εμποδίσει να ξοδέψεις χρήματα.
Η ανάγνωση ενός βιβλίου μπορεί να είναι μια άλλη μια καλή μέθοδος για να απόσπασεις την προσοχή σου όταν τα συναισθήματά σου σε προκαλούν να ξοδέψεις. Αν δε σου αρέσει το διάβασμα, διάλεξε ένα άλλο χόμπι που θα σου αποσπάσει τη προσοχή από τις παρορμητικές αγορές.
Αν εξακολουθείς να παλεύεις να ελέγξεις τα συναισθήματα σου, ζήτα βοήθεια από ένα φίλο/η. Το να έχεις κάποιο να σου υπενθυμίζει τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει μια αγορά στα οικονομικά σου, μπορεί να είναι το μόνο που χρειάζεσαι.
Η επίγνωση του τι προκαλεί τις συναισθηματικές δαπάνες και των τρόπων με τους οποίους μπορείς να αποσπάσεις την προσοχή σου μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά στο πως νιώθεις για τα χρήματά σου. Αντί να σε ελέγχουν οι παρορμήσεις σου, μπορείς να πάρεις τη δύναμη στα χέρια σου, ώστε να χρησιμοποιήσεις τα χρήματά σου για να ζήσεις τη ζωή που θέλεις.