Πιθανότατα ο πληθωρισμός είναι ο οικονομικός όρος που έχουμε ακούσει και παρατηρήσει περισσότερο από κάθε άλλο στην καθημερινότητά μας. Ακούγεται στα δελτία ειδήσεων, στις συζητήσεις μας για το πόσο ακρίβυνε η βενζίνη και τελικά τον αισθανόμαστε στην τσέπη μας.
Ο πληθωρισμός μπορεί να επηρεάσει τα οικονομικά μας με διάφορους τρόπους – από το κόστος του σουπερμάρκετ, έως την αξία των αποταμιεύσεων μας – αλλά τι ακριβώς σημαίνει;
Είναι σημαντικό να κατανόησεις πως λειτουργεί ο πληθωρισμός. Θα σε βοηθήσει να λάβεις μέτρα για να μειώσεις την επίδρασή του και να προετοιμαστείς για τις συνεχείς αλλαγές στο οικονομικό περιβάλλον.
Διάβασε παρακάτω για συμβουλές για το πώς να αντιμετωπίσεις τον πληθωρισμό.
Τί είναι ο πληθωρισμός;
Ο πληθωρισμός είναι όταν τα χρήματα χάνουν αξία με την πάροδο του χρόνου. Συμβαίνει συνεχώς – τα αγαθά και οι υπηρεσίες είναι γενικά πιο ακριβά από ό, τι πριν από μερικά χρόνια.
Απλά σκέψου πώς άλλαξε η αξία ενός λίτρου βενζίνης. Πόσο σου στοιχίζει να “φουλάρεις” το ντεπόζιτο σήμερα και πόσο πριν από 15 χρόνια; Αυτό είναι γνωστό ως “αγοραστική δύναμη” του χρήματος. Καθώς το κόστος των αγαθών αυξάνεται, η αγοραστική δύναμη μειώνεται.
Ο πληθωρισμός δεν είναι κατά ανάγκη κακός. Γενικά ένας ήπιος πληθωρισμός θεωρείται καλός για την οικονομία. Δίνει ώθηση στην ανάπτυξη της οικονομίας μέσω της παραγωγής και της κατανάλωσης. Οι καταναλωτές αγοράζουν σήμερα γιατί πιστεύουν ότι οι τιμές θα αυξηθούν στο μέλλον. Ως αποτέλεσμα, οι εταιρείες παράγουν περισσότερο για να καλύψουν τη ζήτηση και ανεβάζουν τους μισθούς ή προσλαβάνουν περισσότερα άτομα. Είναι όταν φτάνει σε υψηλά επίπεδα (υπερπληθωρισμός) που έχει αρνητικές εώς και καταστροφικές επιπτώσεις σε μια οικονομία.
Πώς μετριέται ο πληθωρισμός;
Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα μετριέται μέσω του Δείκτη Τιμών του Καταναλωτή (ΔΤΚ). Ο ΔΤΚ λαμβάνει υπόψη τις τιμές ομάδων αγαθών και υπηρεσιών όπως:
- Διατροφή και ποτά
- Ένδυση και υπόδηση
- Στέγαση
- Υγεία και εκπαίδευση
- Μεταφορές και επικοινωνίες
- Αναψυχή
Για τον Αύγουστο του 2021 ο ΔΤΚ ήταν αυξημένος κατά 1,9% σε σχέση με το Αύγουστο του προηγούμενου έτους. Αυτό σημαίνει ότι τα αγαθά και οι υπηρεσίες που περιλαμβάνονται στο δείκτη ακρίβυναν κατά 1,9%.
Η σύνθεση του ΔΤΚ αναθεωρείται όσο περνούν τα χρόνια ώστε να ταιριάζει στις αγοραστικές συνήθειες της κοινωνίας. Δηλαδή αντιπροσωπεύει, με μεγαλύτερη ακρίβεια, την επίπτωση του πληθωρισμού στην αγοραστική μας δύναμη.
Πώς με επηρεάζει ο πληθωρισμός και πώς να προστατευτώ από τις επιπτώσεις του;
Η πλήρης αποφυγή του πληθωρισμού είναι αδύνατη, αλλά μπορεί να υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορείς να κάνεις για να ελαχιστοποιήσεις τις επιπτώσεις στα οικονομικά σου.
Πρώτον, είναι σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ πληθωρισμού που είναι βραχυπρόθεσμος και πληθωρισμού που διαρκεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ο προσωρινός πληθωρισμός μπορεί συχνά να αποδοθεί σε ζητήματα προσφοράς και ζήτησης που ωθούν τον ανταγωνισμό και αυξάνουν προσωρινά τις τιμές. Ο διαρκής πληθωρισμός είναι πιο σταδιακός και βασίζεται σε μια ευρύτερη ποικιλία παραγόντων.
Ενώ και οι δύο τύποι πληθωρισμού είναι δύσκολο να αποφευχθούν, οι στρατηγικές για την αντιμετώπιση του καθενός μπορεί να διαφέρουν. Ο κύριος τρόπος για να επιβιώσεις από τον αντίκτυπο του μακροπρόθεσμου πληθωρισμού είναι να αυξήσεις το εισόδημά σου ή να επενδύσεις με τρόπο που θα αυξήσει τα χρήματά σου με ρυθμό που υπερβαίνει το ρυθμό του πληθωρισμού.
Ακολουθούν οι επιπτώσεις του πληθωρισμού και τρόποι που θα σε βοηθήσουν να προστατευτείς από τα αρνητικά του.
Πληθωρισμός και αυξανόμενο κόστος ζωής
Όσον αφορά το κόστος ζωής, αυξανόμενος πληθωρισμός σημαίνει ότι έχει γίνει πιο ακριβό να διατηρήσεις τον προηγούμενο τρόπο ζωής σου. Εάν το εισόδημά σου δεν έχει αυξηθεί τουλάχιστον όσο ο πληθωρισμός, τότε η αγοραστική σου δύναμη θα έχει μειωθεί, καθώς το κόστος αγαθών και υπηρεσιών θα έχει αυξηθεί σε αυτό το διάστημα.
Αναθεώρησε τον προϋπολογισμό σου
Αν δεν έχεις κάνει τον προϋπολογισμό σου τότε ήρθε η ώρα να τον κάνεις. Αυτό θα διασφαλίσει ότι παρακολουθείς τις δαπάνες σου και ξοδεύεις μόνο όσα βγάζεις, ανεξάρτητα από τι συμβαίνει με τον πληθωρισμό.
>> Πώς να κάνεις τον προϋπολογισμό σου – Κατέβασε δωρεάν το εργαλείο προϋπολογισμού
Δεδομένου ότι τόσο ο προσωρινός όσο και ο μόνιμος πληθωρισμός θα επηρεάσουν το κόστος των καθημερινών ειδών, είναι σημαντικό να επανεξετάζεις τακτικά τον προϋπολογισμό σου. Έτσι θα διασφαλίσεις ότι παραμένει επίκαιρος παρά τις αυξήσεις των τιμών με την πάροδο του χρόνου.
Αναζήτησε φθηνότερες εναλλακτικές λύσεις και τρόπους εξοικονόμησης ή κάνε περικοπή περιττών εξόδων
Γίνε δημιουργικός/ή με τις αγορές και την κατανάλωσή σου. Μερικές μικρές θυσίες στον τρόπο ζωής και έξυπνες τεχνικές εξοικονόμησης μπορούν να σε βοηθήσουν να αντιμετωπίσεις τον πληθωρισμό.
Ρίξε μια ματιά στις συμβουλές μας παρακάτω για να πάρεις ιδέες:
- Energy.skiouraki.gr: Σύγκρινε παρόχους για φθηνό ρεύμα και φυσικό αέριο
- Insurance.skiouraki.gr: Σύγκρινε και πάρε προσφορές για φθηνή ασφάλιση σε 1′
- 14 συμβουλές για φθηνές αγορές στο supermarket
- 10 τρόποι
- Εξοικονόμησε με τα προγράμματα επιβράβευσης
- Μείωσε το κόστος των καυσίμων
Επανεξέτασε τα μεγάλα έξοδα
Εάν σχεδιάζεις μεγάλες αγορές ή έργα, όπως ανακαινίσεις ή αγορά καινούργιου αυτοκινήτου, σκέψου πώς ο πληθωρισμός μπορεί να επηρεάσει το κόστος. Πόσο πιθανό οι όποιες αυξήσεις τιμών να είναι βραχυπρόθεσμες ή μακροπρόθεσμες;
Για παράδειγμα, οι τιμές βενζίνης μπορεί να ανεβαίνουν συνεχώς τα τελευταία χρόνια. Πριν αγοράσεις ένα καινούργιο αυτοκίνητο σκέψου αν σε συμφέρει σε βάθος χρόνου να αγοράσεις ένα βενζινοκίνητο, ένα υβριδικό ή ίσως και ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Ενδεχομένως να μπορούσες να μετριάσεις το κόστος μετακίνησης με κάποια από τις άλλες επιλογές. Μπορεί όμως και να κάνεις κάτι πιο δραστικό. Να κρατήσεις το παρόν αυτοκίνητο αλλά να μειώσεις την κατανάλωση βενζίνης χρησιμοποιώντας άλλα μεταφορικά μέσα π.χ. ποδήλατο, ΜΜΜ.
Ζήτησε αύξηση
Καθώς ο πληθωρισμός αυξάνεται και η αξία του ευρώ μειώνεται, ένας από τους τρόπους να συμβαδίσειτο εισόδημά σουμε τον πληθωρισμό είναι ζητώντας αύξηση. Εάν το κόστος των αγαθών αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, αλλά ο μισθός σου παραμένει ο ίδιος, τότε οι θυσίες και οι περικοπές δαπανών που θα πρέπει να κάνεις θα είναι ολοένα μεγαλύτερες.
Πολλές εταιρείες αυξάνουν τους μισθούς με την πάροδο του χρόνου σε μια προσπάθεια να λάβουν υπόψη τις αλλαγές στο κόστος ζωής. Όμως σε πολλές περιπτώσεις είτε δουλεύεις ή είσαι στη σύνταξη δεν είναι εφικτό να έχεις αυτή την αύξηση. Οπότε θα πρέπει να καταφύγεις στα πρώτα βήματα για να παραμείνεις εντός προϋπολογισμού.
Ταμείο έκτακτης ανάγκης και αποταμιεύσεις
Ο πληθωρισμός επηρεάζει αρνητικά τις αποταμιεύσεις σου, λένε οι οικονομολόγοι. Βέβαια, η πράξη και τα οφέλη της αποταμίευσης δεν παύουν να είναι σημαντικά ακόμα και σε περίοδο που ο πληθωρισμός αυξάνεται. Παρακάτω θα αναλύσουμε αναλύσουμε πώς να κάνετε την αποταμίευση σε σχέση με τον πληθωρισμό.
Όπως είπαμε ο πληθωρισμός μειώνει την αξία του χρήματος με την πάροδο του χρόνου. Αυτό σημαίνει ότι τα χρήματα που έχουμε αποταμιεύσει τώρα θα αξίζουν λιγότερο του χρόνου.
Μετρητά: Το παραπάνω συμβαίνει στα χρήματα που κρατάμε σε μετρητά χωρίς να τα χρησιμοποιούμε κάπου. Αυτά τα μετρητά δεν μας αποφέρουν καμία απόδοση (βλέπε φαινόμενο ανατοκισμού) και αν π.χ. ο πληθωρισμός είναι στο 1,9%, χάνουν 1,9% της αγοραστικής τους αξίας κάθε χρόνο. Το ελάχιστο που μπορείς να κάνεις είναι να τα βάλεις σε ένα αποταμιευτικό λογαριασμό για να λαμβάνεις τόκο.
Αποταμιεύσεις σε τραπεζικό λογαριασμό: Όσο τα χρήματα σου είναι σε λογαριασμό με επιτόκιο άνω του πληθωρισμού τότε σε πραγματικο όρους κερδίζεις. Για παράδειγμα, αν τα χρήματά σου είναι σε αποταμιευτικό λογαριασμό που δίνει επιτόκιο 2,3% και ο πληθωρισμός είναι 1,9%, τότε κερδίζεις 0,4% κάθε χρόνο στην αγοραστική σου δύναμη.
Αν το επιτόκιο όμως είναι χαμηλότερο του πληθωρισμού, τότε θα έχεις αρνητική απόδοση. Δηλαδή για επιτόκιο λογαριασμού 1% σε σχέση με τον ίδιο πληθωρισμό, θα χάνεις 0,9% κάθε χρόνο από την αγοραστική δύναμη των χρημάτων σου.
Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να κοιτάξεις για άλλους αποταμιευτικούς λογαριασμούς. Αυτοί μπορεί να σου δίνουν θετική απόδοση μετά την επίδραση πληθωρισμού ή τουλάχιστον θα μετριάζουν το ρυθμό μείωσης της αξίας των αποταμιεύσεών σου.
Ο παραπάνω τρόπος αντιμετώπισης του πληθωρισμού ισχύει και για το ταμείο έκτακτης ανάγκης το οποίο από μόνο του αποτελεί ένα από τους μηχανισμούς αντιμετώπισης. Το ταμείο έκτακτης ανάγκης μπορεί να είναι μετρητά σε κάποιο αποταμιευτικό λογαριασμό με υψηλό επιτόκιο και δυνατότητα να τα χρησιμοποιήσεις όποτε θέλεις.
Ένα ταμείο έκτακτης ανάγκης δεν σε προστατεύει άμεσα από τον πληθωρισμό. Μπορεί όμως να σε βοηθήσει να προετοιμαστείς για τις προσωρινές αυξήσεις των τιμών λόγω των συνθηκών της αγοράς. Είναι ένα μαξιλάρι προστασίας μέχρι να προσαρμόσεις τον προϋπολογισμό σου στα νέα δεδομένα.
Πληθωρισμός και αποπληρωμή χρέους
Όπως αναφέραμε παραπάνω ο πληθωρισμός δεν είναι απαραίτητα ένα καθαρά αρνητικό φαινόμενο. Έχει και θετικές επιπτώσεις κυρίως στα άτομα που έχουν κάποιο χρέος. Όσο μειώνεται η αξία του χρήματος, με την πάροδο του χρόνου, τόσο πιο εύκολο μπορεί να γίνει να αποπληρώσεις το χρέος σου.
Ας πάρουμε ένα υποθετικό παράδειγμα, ένα στεγαστικό δάνειο με σταθερό επιτόκιο για 15 χρόνια. Λόγω του πληθωρισμού το ίδιο ποσό χρημάτων, κεφάλαιο και δόση, αξίζει λιγότερο τώρα από ότι πριν 15 χρόνια. Επίσης αν ο μισθός σου έχει αυξηθεί σε μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με τον πληθωρισμό τότε είσαι σε πολύ καλή θέση όσον αφορά το χρέος σου.
Βέβαια στην περίπτωση που έχεις ένα δάνειο με κυμαινόμενο επιτόκιο, ενδεχομένως να μην βρίσκεσαι σε τόσο καλή θέση. Συνήθως όταν ο πληθωρισμός αυξάνεται τα επιτόκια δανεισμού αυξάνονται και αυτά ως μηχανισμός μείωσης των επίπεδων του πληθωρισμού.
Πληθωρισμός και επενδύσεις
Ότι ισχύει για τις αποταμιεύσεις ισχύει και για τις επενδύσεις. Δηλαδή οι επενδύσεις σου θα πρέπει να έχουν αποδόσεις ίσες ή μεγαλύτερες από τον πληθωρισμό για μην βγαίνεις χαμένος/η σε πραγματικούς όρους.
Η επένδυση σε ακίνητα μπορεί να είναι μια καλή στρατηγική για να αντιμετωπίσεις τον πληθωρισμό. Σκέψου το παραπάνω παράδειγμα του στεγαστικού δανείου. Εκτός από το ότι η αξία του δανείου μπορεί να μειωθεί λόγω του πληθωρισμού, η αξία του ακινήτου μπορεί να ανεβεί όπως τα περισσότερα αγαθά σε περιόδους πληθωρισμού.
Τα ενοίκια επίσης τείνουν να ακολουθούν την ανοδική πορεία του πληθωρισμού. Οπότε κερδίζεις είτε αν το ακίνητο είναι η κύριά σου κατοικία ή το νοικιάζεις σε άλλους. Στη μία περίπτωση δεν χρειάζεται να πληρώνεις ένα ολοένα αυξανόμενο ενοίκιο και στην άλλη το ενοίκιο που έχεις να λαμβάνεις αυξάνεται με τον πληθωρισμό.
>> Με συμφέρει η αγορά ή ενοικίαση ακινήτου;
Η επένδυση σε ακίνητα μπορεί να μην ενδείκνυται για όλους είτε λόγου διαθέσιμου κεφαλαίου ή καθαρά για λόγους προτίμησης.
Υπάρχουν άλλα επενδυτικά προϊόντα με αποδόσεις που αυξάνονται με το ρυθμό του πληθωρισμού, όπως ομόλογα, και άλλα που αυξάνονται με μεγαλύτερους ρυθμούς, π.χ. μετοχές. Εξαρτάται από το ρίσκο που θέλεις να πάρεις και πόσο θέλεις να προστατεύσεις την περιουσία σου από τον πληθωρισμό. Μην ξεχνάς ότι η διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου είναι σύμμαχός σου.
>> Ξεκίνησε να επενδύεις – οδηγός για αρχάριους
Μην ξεχνάς τις προτεραιότητές σου
Όταν αντιμετωπίζεις το αυξανόμενο κόστος ζωής από τον πληθωρισμό, είναι σημαντικό να έχεις κατά νου τις οικονομικές σου προτεραιότητες. Ενώ ο πληθωρισμός μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο μέλλον των οικονομικών σου, μπορεί επίσης να κάνει δύσκολη την εκπλήρωση των οικονομικών σου υποχρεώσεων στο παρόν.
Για αυτό είναι σημαντικό να λάβεις μέτρα για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, ώστε να μην ξεφύγεις από τον προϋπολογισμό σου, ή χειρότερα, να βασιστείς σε δάνεια και πιστωτικές κάρτες για να τα φέρεις πέρα.
Συνέχισε να αποταμιεύεις και να επενδύεις τα χρήματά σου, ειδικά για τη συνταξιοδότηση. Μπορεί να μην έχεις τον έλεγχο των οικονομικών συνθηκών, αλλά έχεις τον έλεγχο των δαπανών και των συνηθειών σου.