Δικτυακό marketing και πυραμίδες – ποιοι είναι οι κίνδυνοι;

Σας έχουν πλησιάσει γνωστοί ή στα social media για μία “φοβερή επιχειρηματική ευκαιρία, δουλεύοντας από το σπίτι σου χωρίς ωράριο;” Χωρίς να το ξέρεις, είχες την πρώτη σου επαφή με το δικτυακό marketing (ή πολυεπίπεδο marketing) ή, ακόμα χειρότερα, με σχήμα πυραμίδας χωρίς κάποια υπόσταση.

Στην εποχή του instagram και των άλλων social media, το φαινόμενο έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις. Αν δε προσέξετε, μπορεί να σας οδηγήσει σε οικονομικό αδιέξοδο.

Παρακάτω θα συγκρίνουμε τις διαφορές των εταιρειών δικτυακού marketing με τα σχήματα πυραμίδας. Επίσης, θα αναλύσουμε τις τακτικές τους ώστε να είστε ενημερωμένοι και να αποφύγετε τυχόν κινδύνους για τα οικονομικά σας.

Πώς λειτουργεί ένα σχήμα πυραμίδας;

Τα σχήματα πυραμίδας ή Πόνζι σχήματα είναι συνήθως επενδυτικά προγράμματα που προσφέρουν υψηλές (εώς και εξωπραγματικές) αποδόσεις για την προσέλκυση νέων επενδυτών – μελών στο πρόγραμμα.

Η πρόφαση του υποκινητή της πυραμίδας είναι να σας πουλήσει εικονικές επενδύσεις με μεγάλες αποδόσεις. Μπορεί οι αποδόσεις να φαίνονται ελκυστικές, αλλά δεν παύει να είναι μια απάτη, αφού δεν υπάρχει κάποιο επενδυτικό προϊόν. Στην ουσία, το κάθε μέλος πληρώνεται από τα χρήματα που επενδύουν τα νέα μέλη και ούτω καθεξής.

Εάν επενδύσετε τα χρήματά σας, ίσως να τα πάρετε πίσω εφ ‘όσον υπάρχει ακόμα εισροή χρημάτων από νέους “επενδυτές”. Η απάτη αποκαλύπτεται όταν σταματάει η εισροή νέων μελών στην πυραμίδα. Το αποτέλεσμα είναι να σταματήσει και η εισροή νέου χρήματος και να καταρρεύσει η πυραμίδα. Οι μεγαλύτεροι μπορεί να θυμούνται τις βίαιες αναταραχές στην Αλβανία, Ρουμανία και άλλες χώρες τη δεκαετία του ‘90 εξαιτίας των σχημάτων πυραμίδας.

Το διάγραμμα παρακάτω εξηγεί τη δομή του σχήματος πυραμίδας. 

Γενικός κανόνας: Αν κάτι φαίνεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, τότε είναι και πρέπει να μπείτε σε σκέψεις.

Τι είναι και πώς λειτουργούν οι εταιρείες δικτυακού marketing;

Οι εταιρείες δικτυακού marketing σε αντίθεση με τα σχήματα πυραμίδας, εμπορεύονται προϊόντα που μπορεί να φανούν χρήσιμα στους πελάτες τους. Μπορεί να είναι προϊόντα ευεξίας, καλλυντικά, πλαστικές συσκευασίες κτλ. Οι εταιρείες δικτυακού marketing δεν είναι παράνομες σε αντίθεση με τις πυραμίδες παραπάνω.

Ο τρόπος πωλήσεως όμως δε διαφέρει πολύ με του σχήματος πυραμίδας. Οι εταιρείες επιχειρούν να πουλήσουν τα προϊόντα τους όχι μέσω των παραδοσιακών δικτύων πωλήσεων, για παράδειγμα μέσω σουπερμάρκετ, φαρμακείων κτλ., αλλά μέσω της προσέλκυσης νέων μελών-διανομέων. Με αυτή τη μέθοδο, αποκομίζουν σημαντικά πλεονεκτήματα. Αποκλείονται οι μεσάζοντες και τα έξοδα διαφήμισης μειώνοντας το κόστος διανομής του προϊόντος, με μεγαλύτερα κέρδη για την εταιρεία.

Κάθε μέλος-διανομέας βγάζει χρήματα από τις πωλήσεις του. Όμως, το βασικό έσοδο είναι η προμήθεια από τις πωλήσεις των νέων μελών-διανομέων που ο ίδιος προσέλκυσε. Τα μέλη αυτά προχωρούν με τη σειρά τους σε αναζήτηση νέων μελών-διανομέων από τα οποία λαμβάνουν προμήθεια για τις πωλήσεις τους. Προμήθεια λαμβάνει και το αρχικό μέλος που τους προσέλκυσε. Η προμήθεια υπολογίζεται ανάλογα το επίπεδο που βρίσκεται το μέλος διανομέας και το πλήθος των πωλήσεων.

Σας θυμίζει κάτι αυτό; Ναι, είναι το σχήμα πυραμίδας που αναλύσαμε παραπάνω. Τα ανώτερα επίπεδα κερδίζουν από τις αγορές αυτών που είναι σε χαμηλότερο επίπεδο. 

Μπορεί κάποιος να πει ότι από τη στιγμή που παρέχουν ένα προϊόν που το κοινό είναι διατεθειμένο να αγοράσει, το δικτυακό marketing δεν είναι κάτι που πρέπει να μας απασχολεί.

Το πρόβλημα όμως ξεκινά με τις τακτικές πολλών από τις εταιρείες δικτυακού marketing. όπως θα αναλύσουμε παρακάτω.

Κόστος εγγραφής/συνδρομή και άλλα “υποχρεωτικά” κόστη

Στις περισσότερες δικτυακές εταιρείες marketing σε κάθε νέο μέλος μπορεί να ζητηθεί ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω:

• να πληρώσει για να εγγραφεί ή να αγοράσει ένα αρχικό πακέτο προϊόντων ή και διαφημιστικό πακέτο για να προσελκύσει νέα μέλη
• να δεσμευτεί με μια ελάχιστη μηνιαία κατανάλωση ή συνδρομή για να κρατήσει τη θέση του στη δομή της εταιρείας. Αν δεν μπορεί να βρει πελάτες για να καλύψει την ελάχιστη κατανάλωση και αγοράσει το προϊόν από την τσέπη του τότε υπάρχει ο κίνδυνος να ξεμείνει με το εμπόρευμα
• να συμμετέχει – μετά πληρωμής – σε σεμινάρια που παρουσιάζονται ως υποχρεωτικά για την επιτυχία του

Έτσι το κάθε μέλος επωμίζεται κόστη πριν καν να έχει έσοδα από πωλήσεις. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι η πώληση ενός προϊόντος δεν είναι εύκολη υπόθεση και χρειάζεται συγκεκριμένες δεξιότητες, τότε μπορεί να βρεθείτε γρήγορα σε δυσάρεστη οικονομική θέση. Η αδυναμία πωλήσεων θα σας κάνει να στραφείτε αποκλειστικά και μόνο στην προσέλκυση νέων μελών για να καλύψετε τα κόστη.

Εξωφρενικές υποσχέσεις για κέρδη

Συνήθως οι εταιρείες δικτυακού marketing “πουλάνε” το όνειρο της δική σας επιχείρησης και των μεγάλων κερδών με ελάχιστη προσπάθεια.

Η δήλωση μπορεί να έχει κάποια δόση αλήθειας, αλλά μόνο τα άτομα στα κορυφαία επίπεδα της πυραμίδας κερδίζουν πραγματικά. Κάποιοι ούτε κερδίζουν, ούτε χάνουν αλλά το συντριπτικό ποσοστό των μελών-διανομέων θα βγουν χαμένα από το δικτυακό marketing.

Εκτός από τα κόστη που αναφέραμε παραπάνω και τις δεξιότητες πωλήσεων που χρειάζονται, υπάρχει ένας ακόμα βασικός λόγος που τα περισσότερα μέλη-διανομείς χάνουν χρήματα.

Αυτός δεν είναι άλλος από τη δομή πυραμίδας. Όπως περιγράψαμε παραπάνω δε χρειάζονται πολλά επίπεδα για να γίνει μη βιώσιμη. Τα μέλη-διανομείς στα χαμηλότερα επίπεδα θα πρέπει να βρουν πελάτες για να πουλήσουν τα προϊόντα τους. Λόγου του ήδη μεγάλου αριθμού ατόμων που συμμετέχουν στην πυραμίδα η προσέλκυση νέων πελατών ή και μελών γίνεται πολύ δύσκολη. Ουσιαστικά, όσο μεγαλύτερη η πυραμίδα τόσο μεγαλύτερος είναι ο ανταγωνισμός, εξαιτίας του σταθερά μειούμενου κοινού για πωλήσεις ή συμμετοχή στην πυραμίδα.

Ψυχολογική πίεση

Οι εταιρειες δικτυακού marketing, προσπαθούν να εμφυσήσουν την αίσθηση ότι η επιτυχία των μελών τους εξαρτάται αποκλειστικά από τον εαυτό τους. Έχουν όλες τις προοπτικές να πετύχουν, καθώς πλήθος ανθρώπων το έχουν καταφέρει και τώρα απολαμβάνουν τους καρπούς αυτής της προσπάθειας. Η επιτυχία όμως εξαρτάται και από άλλους παράγοντες. Για παράδειγμα, πόσο καλό είναι το προϊόν, την τιμή του, το γενικό οικονομικό κλίμα και το πόσα μέλη έχει ήδη η πυραμίδα.

Σε περίπτωση που δεν έχετε τα κέρδη που περιμένατε, μπορεί να σας κάνουν να πιστέψετε ότι ο λόγος είναι ότι δεν προσπαθείτε αρκετά. Μπορεί ακόμα να σας παρακινήσουν να παρακολουθήσετε σεμινάρια που υποτίθεται ότι θα σας βοηθήσουν για να επιτύχετε.

Στα σεμινάρια “επιτυχημένα” μέλη του δικτύου, μοιράζονται τις εμπειρίες τους για να δημιουργήσουν ενθουσιασμό στα μέλη. Ταυτόχρονα, αυτό λειτουργεί σαν ένας ακόμα μηχανισμός πίεσης και αποθαρρύνει τα μέλη να τα παρατήσουν παρά τις μεγάλες ζημίες.

Επίσης, το δίκτυο σας μπορεί να σας ενθαρρύνει να μη συναναστρέφεστε με άτομα που είναι αρνητικά προς το δικτυακό marketing. Η πρόφαση είναι ότι η αρνητική ενέργεια επηρεάζει την εξέλιξή σας. Στην ουσία, σας αποξενώνουν από άτομα που μπορούν να σας βοηθήσουν να αποφύγετε το οικονομικό αδιέξοδο.

Τέλος, μπορεί με τη σειρά σας να ασκείτε ψυχολογική πίεση στο δίκτυο σας χωρίς να το καταλάβετε. Θα σας δοθούν συμβουλές και τεχνικές που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να προσελκύσετε νέα μέλη. Με λίγη προσπάθεια θα αναγνωρίσετε ότι αυτές είναι ακριβώς οι τεχνικές που χρησιμοποιούν σε εσάς.

Πώς έρχονται σε επαφή οι εταιρείες δικτυακού marketing και τα μέλη-διανομείς;

Πολλές φορές τα άτομα που είναι στόχος των εταιρειών δικτυακού marketing είναι άτομα ευάλωτα ή χωρίς δυνατότητα πλήρους απασχόλησης, όπως νέες μαμάδες, άνεργοι κτλ. Σε όλες τις περιπτώσεις θα σας παρουσιαστεί σαν μία επιχειρηματική ευκαιρία που με εργασία από το σπίτι θα μπορέσετε να βγάλετε σημαντικά ποσά και θα είστε αφεντικό του εαυτού σας.

Συνήθως το μέλος-διανομέας θα έρθει σε επαφή μέσω προσωπικής επικοινωνίας με φίλους ή συγγενικά πρόσωπα. Η χρήση των social media προσφέρει μια ακόμα οδό για να προσελκύσουν άτομα από το ευρύτερο περιβάλλον τους. Μπορεί να λάβετε απευθείας μήνυμα ή να σας προσελκύσει η προβολή ενός πολυτελούς, αλλά εικονικού, τρόπου ζωής από το μέλος-διανομέα. Υποτίθεται ότι ο εικονικός τρόπος ζωής προέρχεται από την ενασχόληση με το δικτυακό marketing.

Άλλες μέθοδοι επαφής μπορεί να είναι:

• διαφημίσεις σε ιστοσελίδες
• e-mail
• αγγελίες σε εφημερίδες/περιοδικά
• διαφημιστικά φυλλάδια
• μέσω σεμιναρίων

Τί να κάνετε αν είστε μέλος ή θέλετε να ξεκινήσετε το δικτυακό marketing;

Αν θέλετε να γίνετε ή να παραμείνετε μέλος σε μια τέτοια εταιρεία είναι απόφαση που πρέπει να πάρετε εσείς. Το δικτυακό marketing δεν είναι παράνομη δραστηριότητα και υπάρχει μια μικρή πιθανότητα επιτυχίας, η οποία δεν έχει να κάνει μόνο από εσάς αλλά τη δομή πυραμίδας και πολλούς άλλους παράγοντες που δε μπορείτε να ελέγξετε.

Θα πρέπει να αντισταθμίσετε την πιθανότητα επιτυχίας με τις τακτικές πολλών εταιρειών δικτυακού marketing που εκμεταλλεύονται τα ευάλωτα στρώματα, τις υπερβολικές υποσχέσεις και τον κίνδυνο να βρεθείτε σε οικονομικό αδιέξοδο. Σε αυτή τη περίπτωση η αποφυγή των εταιρειών είναι η πλέον ενδεδειγμένη λύση. Αν έρχεστε δύσκολα οικονομικά καλύτερα να ξεκινήσετε με τον προϋπολογισμό σας.

Συχνές ερωτήσεις